شمارنده های دوجهته قادر به شمارش در هر جهت یا جهت بالا یا جهت پایین از طریق هر دنباله شمارش معین هستند.
همانند شمارش به “بالا” از صفر و افزایش یا در حال افزایش به بعضی مقدار موجود، گاهی اوقات لازم است تا از یک مقدار از پیش تعیین شده به صفر به “پایین” بشماریم که به ما اجازه تولید یک خروجی را هنگامی که شمارش صفر یا یعضی مقادیر از پیش تنظیم شده موجود شدند، فعال میشود، را میدهد.
این نوع شمارنده به عنوان یک شمارنده رو به پایین (CTD) بیان میشود. در باینری یا شمارنده رو به پایین BCD، شمارش توسط یکی برای هر پالس ساعت بیرونی از برخی مقادیر از پیش تنظیم شده کاهش مییابد. آی سی های دوتایی با اهداف خاص مانند TTL74LS193یا CMOS CD4510 شمارندههای باینری 4 بیتی رو به بالا یا پایین هستند که دارای پین ورودی اضافی برای انتخاب حالت شمارش پایین یا بالا هستند.
شمارنده رو به پایین 4 بیتی
در شمارنده 4 بیتی بالا خروجی هر فلیپ فلاپ وضعیت را در لبه پایین رونده ورودی CLK تغییر میدهد (گذر 1 به 0 ) که توسط خروجی (Q بار) از فلیپ فلاپ قبلی به جای خروجی Q در پیکربندی شمارنده رو به بالا تریگر شده است. به عنوان نتیجه، هر فلیپ فلاپ وضعیت را زمانی که قبلی در خروجی خود از 0 به 1 به جای تغییر از 1 به 0 تغییر کرد، تغییر میدهد.
شمارنده های دوجهته
هر دو شمارنده همزمان و غیر همزمان قادر به شمارش رو به “بالا” یا شمارش رو به “پایین” هستند، اما یک نوع دیگر از شمارنده ” همه جهته” که میتواند در هر دو جهت چه بالا و چه پایین باتوجه به وضعیت پین کنترل ورودی خود شمارش کند، وجود دارد و این ها به عنوان شمارنده های دوجهته بیان میشوند.
شمارنده های دوجهته همچنین بصورت شمارنده های بالا / پایین شناخته میشوند و قادر به شمارش در هر دو جهت از طریق هر دنباله شمارشی هستند و میتوانند در هر نقطه درون دنباله شمارشی خود توسط یک ورودی کنترل اضافی معکوس شوند که در زیر نشان داده شده است.
شمارنده بالا/پایین 3 بیتی همزمان
مدار فوق یک شمارنده بالا / پایین همزمان 3 بیتی ساده است که از فلیپ فلاپ JK پیکربندی شده برای عمل کردن به عنوان قفل یا فلیپ فلاپ های نوع T استفاده میکند تا شمارش بیشینه از صفر (000) تا 7 (111) و دوباره برگشت به صفر ارائه دهد. سپس شمارنده 3 بیتی به ترتیب به سمت بالا (7 و 6 و 5 و 4 و 3 و 2 و 1 و 0) یا به سمت پایین در ترتیب معکوس (7،6،5،4،3،2،1،0) پیش میرود.
به طور کلی بیشتر تراشههای شمارنده دو طرفه میتوانند برای تغییر جهت شمارش آنها را در هر نقطه درون دنباله شمارشی آنها به بالا یا پایین ساخته شوند. این با استفاده از یک پین ورودی اضافی که جهت شمارش را چه به بالا یا پایین تعیین میکند، انجام میشود و نمودار زمانی نمونهای از عملکرد شمارنده ها را با تغییر وضعیت ورودی بالا / پایین نشان میدهد.
امروزه، هر دو شمارنده بالا و پایین در یک آی سی جداگانه قرار میگیرند که کاملاً قابل برنامهریزی است تا بتواند در هر دو جهت “بالا” و “پایین” از هر مقدار از پیش تعیین شده بشمارند که یک تراشه شمارنده یا شمارنده های دو جهته کامل را تولید میکند. تراشههای رایج موجود، شمارنده بالا / پایین 4 بیتی BCD 74HC190 است، 74F569 یک شمارنده باینری بالا / پایین کاملا همزمان است و شمارنده بالا پایین همزمان 4 بیتی CMOS 4029 است.